Dergi Yayıncılığının Ana Hatları
Dergi yayıncılığı, içerik üretimi ve tasarım süreçleriyle bir bütün olarak ele alınması gereken bir alanıdır. Genel olarak dergiler, ticari amaçlı yayınlar ve kurumsal iletişim aracı olarak iki temel başlıkta incelenebilir. Ticari dergiler, geniş bir okuyucu kitlesine hitap eden ve reklam gelirleriyle desteklenen yayınlardır. Kurumsal iletişim dergileri ise belirli bir şirket veya kuruluşun tanıtımına yönelik hazırlanan, markanın kurumsal kimliğini yansıtan içeriklerden oluşur.
Dergi yayıncılığı, 2010 yılında başlayan interaktif içeriklerin popüler olmasıyla beraber artık yayıncılığın şekli de değişmeye başladı. Uzun yıllar süregelen basılı dergi anlayışı, internet ve bağlı teknolojilerin gelişimesi, bunları kullanan kitlelerin artması, okuyucu kavramının yavaş yavaş yerini izleyen, dinleyene dönüşmesi gibi devrimsel dönüşümle beraber artık dergilerin tirajlarında ciddi düşüşlere neden oldu. Bu durum yeni bir ihtiyacı da ortaya çıkardı. Konvansiyonel dergi basımının yanında aynı içeriğin dijital platformda yayınlanması ve bunun interaktif içeriklerle desteklenmesi…
Her iki dergi yayınlama biçiminde de içeriğin hala en önemli kriter olduğunu unutmamak gerek. Hem basılı hem de dijital dergi platformunda ne anlattığınız, neyi okuttuğunuzun önemini hala yerli yerinde durmakta. Sadece okuma şeklinin yerini izleme, dokunma hissinin yerini tıklama aldı diyebiliriz.
- Ticari dergi yayıncılığı; belli başlı sektörel/ticari/kültürel konularda içerikler üretip, sektör bileşenlerinden reklam alarak ticari hayatını sürdüren, 15 günlük, aylık, 2 aylık, 3 aylık veya yılda belli bir periyotta yayınlanan dergilerdir. Bu tür dergilerin tasarımı yapılırken sektör dinamikleri dikkate alınarak, tasarım ilkeleri göz önünde bulundurulmalıdır. Uzun yıllar sektörel yayıncılık yapmış bir reklam ajansı sahibi ve yayıncı olarak, hem müşterilerine sektörel dergiler tasarlamış, basmış ve dağıtım ile raporlamasını yıllarca sürdürmüş biri olarak son yıllarda sektörel dergi yayıncılığı yerini yavaş yavaş baskılı dergi sayısını azaltıp tasarımın PDF olarak web sitelerinde yayınlamaya başladığı bir süreci yakından takip ediyoruz.
- İkinci dergi yayıncığılı olarak kategorilediğimiz, şirketlerin, STK’ların ve kurumların kendi faaliyetlerini, abonelerine, üyelerine, çalışanlarına kurumunun faaliyetleri ve haberlerini ulaştırmak amacıyla yayınladıkları Kurumsal iletişim aracı olan dergi yayıncılığıdır.
Bir dergi tasarım sürecine başlarken öncelikle sorulması/belirlenmesi gereken bazı başlıklar şunlardır.
- Dergi içeriğininde neler işlendiği (Ticari, kültürel, siyasi)
- Dergi okuyucu kitlesinin profilinen kimler olduğu (Yaş, eğitim, kültürel ve sosyo-ekonomik durum)
- Derginin boyutunun ne olduğu (19,5×27 cm, 20×28 cm, 21×29,7 cm veya özgün bir boyut)
- Derginin kaç sayfa olması gerektiği. (48, 56, 64, 72, 80, 96 sayfa)
- Dergide işlenecek konuların kategorize edilip edilmediği. (Dosya, inceleme, araştırma gibi disiplin başlıklarının belirlenmesi)
- Dergi içeriklerinin hangi periyotta nasıl ulaştırılacağının belirlenmesi. (Haberlerin hangi formatta, özel haber fotoğraflarının editör tarafından verilip verilmeyeceği, hangi haberlerde stok görsel kullanılacağının belirlenmesi)
- Derginin yayın periyodunun ne olacağı ve içeriklerin yayından ne kadar süre önce tasarıma ulaştırılacağının belirlenmesi.
- Derginin hangi platformda yayınlanacağının belirlenmesi. (Sadece baskı, sadece dijital PDF, hem baskılı hem dijital/PDF mi olup olmadığının belirlenmesi)
Dergi Tasarımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Dergi tasarım sürecinde dikkat edilmesi gereken birçok faktör bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi, derginin hedef kitlesinin kimler olduğunun bilinmesidir. Derginin okuyucu kitlesine göre, yaş aralığı, eğitim düzeyi, sosyo-kültürel göstergeler dikkate alınarak, içeriğin ve tasarımın kimliği oluşturulmalıdır. Haber ve makale içeriklerinin yanı sıra tasarım da bu kimliği yansıtır.
Dergi içeriğinin ve tasarımın uyumu
Dergi tasarımında en önemli kriter; içerik ve tasarım bir uyum içinde olmalıdır. Bir spor dergisinin tasarımında kullanılacak başlıkların çocuklara yönelik veya akademik bir yayında kullanılacak başlıklarla aynı olmaması gerektiği, veya sanayi, üretim yapan bir şirketin kurumsal iletişim yayını olan bir dergide eğer içerik yine ticari konularsa kullanılacak renkler pastel renkler olmamalı.
İlk defa yayınlanacak bir dergi tasarımı süreci en zorlu ve fazla uğraş gerektiren bir süreçtir. Burada en önemli konu editör ve tasarımcının aynı dili konuşması, benzer görsel beğeniye sahip olmaları gerekmektedir. Uzun yıllar kurum ve STK’larını yayınlarını hazırlayan bir tasarımcı olarak tasarımcıların ve editörlerin en sık karşılaştığı şu sorundan bahsetmeden geçemeyeceğim. Editör ve tasarımcı, dergi taslakları içinde bir tanesinde mutabık kalır. Ancak STK yöneticileri bu tasarımı beğenmez veya bu tasarımı revize ettirerek tasarım kurgusunun bozulmasına neden olur. Bu da sonuçta ortaya çıkacak işin hem estetiğini, hem üretim süresine etki edip başarısız bir iş sürecine neden olmaktadır.
Dergi içeriği bazen derginin basılacağı boyutu bile belirleyebilir. Örneğin sanatsal konuların işlendiği veya bir resim galerisinin/ressamların eserlerini tanıtacak bir derginin kare olabileceği gibi…
Günümüz editöryal ve tasarım süreçlerinde içerik ve tasarım uyumunun gözlemlendiği yayın sayısı oldukça azdır. Bir dergi okuyucu tarafından ilk sayfalarına veya kapağına bakıldığında okuyucu da o derginin uyandıracağı his eğer içerikle uyumlu ise doğru bir tasarım süreci işletilmiş demektir. Örneğin derginin kapağında moda ve güncel bir manken kullanıp, dergi logosunun konumlandırması magazin dergisi gibi tasarlayıp derginin iç sayfaları da akademik konuların işlendiği makaleler olursa bu yaklaşım hemen okuyucunun kafasını karıştırır hem de derginin kimliğine zarar verecektir.
Her derginin bir kimliği olmalıdır. Bu kimlik derginin ilk sayısından son sayısına kadar istikrarlı şekilde dikkatle takip edilmeli ve korunmalıdır. Bu istikrarlı yaklaşım derginin ilk sayısından son sayısına hiç bir değişiklik yapmamak anlamına gelmemeli. İlk sayılarda, baskılarda okuyucu görüşleri alınarak veya tasarımcı ile yayıncının gördüğü eksiklikler giderilmeli ve sürekli bir iyileştirme içinde ilerlemeli.
Derginin kimliği sadece derginin boyutuyla ilgili değildir. Dergi kimliğini oluşturan en temel tasarım öğeleri şunlardır:
Kapak tasarımının dergi içerik tasarımıyla uyumlu olup olmadığı
Dergiden kullanılan font ailesi ve hiyerarşisi.
Sayfanın ana omurgası.
Sütun sayısı,
Sayfa marjları (kenar boşluklar)
Fotoğrafların kullanım şekli ve boyutu
Başlıkların, spotların, gövde metin ve ara başlıklar ile ara spotların hangi font, renk, büyüklük ve nasıl bir grafikle sayfaya yerleştirileceği…
Sayfa numarası, disiplin başlıkları, derginin adı, yılı sayısı gibi matbu yazıların sayfada nereye yerleştirleceği
